8Б1-1 - Kozimov Rasul Kozimaliyevich

Python dasturlash tili - Qo'shimcha amaliy mashg'ulotlar

1. Doira parametrlari

Foydalanuvchidan doira radiusini so'rab, uning yuzasi va aylana uzunligini hisoblovchi dastur.

                    # Doira yuzi: S = π × r²

                    # Aylana uzunligi: L = 2 × π × r

                    radius = float(input("Doira radiusini kiriting: "))

                    pi = 3.14159

                    yuz = pi * radius ** 2

                    aylana_uzunligi = 2 * pi * radius

                    print("Doira yuzi:", yuz)

                    print("Aylana uzunligi:", aylana_uzunligi)

2. Sonning darajasi

Foydalanuvchidan son va darajani so'rab, sonning o'sha darajasini hisoblovchi dastur.

                    son = int(input("Sonni kiriting: "))

                    daraja = int(input("Darajani kiriting: "))

                    natija = son ** daraja

                    print(son, "ning", daraja, "- darajasi:", natija)

3. Tasodifiy sonlar

Random modulidan foydalanib, 1 dan 10 gacha bo'lgan tasodifiy sonni yaratadigan dastur.

                    import random

                    tasodifiy_son = random.randint(1, 10)

                    print("Tasodifiy son:", tasodifiy_son)

4. Vaqt konvertori

Foydalanuvchidan soat va minutlarni so'rab, uni faqat minutlarga aylantiruvchi dastur.

                    soat = int(input("Soatni kiriting: "))

                    minut = int(input("Minutni kiriting: "))

                    jami_minut = soat * 60 + minut

                    print(soat, "soat", minut, "minut =", jami_minut, "minut")

5. Matn uzunligi

Foydalanuvchidan matn kiritishni so'rab, uning uzunligini hisoblovchi dastur.

                    matn = input("Matn kiriting: ")

                    uzunlik = len(matn)

                    print("Matn uzunligi:", uzunlik, "belgi")

6. Sonning ildizi

Foydalanuvchidan sonni so'rab, uning kvadrat ildizini hisoblovchi dastur.

                    import math

                    son = float(input("Sonni kiriting: "))

                    ildiz = math.sqrt(son)

                    print(son, "ning kvadrat ildizi:", ildiz)

7. Harf sanagich

Foydalanuvchidan matn va harf so'rab, matnda necha marta ushbu harf qatnashganini hisoblovchi dastur.

                    matn = input("Matn kiriting: ")

                    harf = input("Qidirilayotgan harfni kiriting: ")

                    sana = matn.count(harf)

                    print("'" + harf + "' harfi matnda", sana, "marta qatnashgan")

8. Sonni teskarisi

Foydalanuvchidan sonni so'rab, uni teskari tartibda yozuvchi dastur.

                    son = input("Sonni kiriting: ")

                    teskari_son = son[::-1]

                    print("Teskari son:", teskari_son)

9. Kalkulator

Ikki son va amalni so'rab, natijani hisoblovchi oddiy kalkulator dasturi.

                    a = float(input("Birinchi sonni kiriting: "))

                    b = float(input("Ikkinchi sonni kiriting: "))

                    amal = input("Amalni kiriting (+, -, *, /): ")

                    if amal == "+":

                        natija = a + b

                    elif amal == "-":

                        natija = a - b

                    elif amal == "*":

                        natija = a * b

                    elif amal == "/":

                        natija = a / b

                    else:

                        natija = "Noto'g'ri amal"

                    print("Natija:", natija)

10. Parol generatori

Tasodifiy parol yaratadigan dastur.

                    import random

                    import string

                    uzunlik = int(input("Parol uzunligini kiriting: "))

                    belgilar = string.ascii_letters + string.digits + string.punctuation

                    parol = ''.join(random.choice(belgilar) for i in range(uzunlik))

                    print("Tasodifiy parol:", parol)

Amaliyot qismi

Doira parametrlari hisoblash

Sonning darajasini hisoblash

Vaqtni minutlarga aylantirish

1. Kirish. Dasturlash asosiy tushunchalari

1.1. Dasturlash nima?

Dasturlash — bu kompyuterga aniq ketma-ket ko'rsatmalar berishdir. Kompyuterning "aqli" yo'q, u faqat biz yozgan buyruqlarni bajaradi.

1.2. Dasturlash tillari

Ko'p dasturlash tillari bor:

Python — oddiy va yangi boshlovchilar uchun qulay.
JavaScript — veb-sahifalar yaratish uchun.
C/C++ — tezkor va murakkab dasturlar uchun.
Scratch — boshlang'ich bosqich uchun vizual dasturlash muhiti.

Bizning kursimizda Python bilan boshlaymiz.

1.3. Algoritm nima?

Algoritm — bu maqsadga erishish uchun aniq ketma-ket qadamlar.

Oddiy algoritm misoli — choy damlash:

Choynakka suv quying.
Suvni qaynatib oling.
Choy soling.
Choy tayyor.

1.4. Python muhiti

Python kodlarini yozish mumkin:

Online: onecompiler.com yoki replit.com
Offline: kompyuterga Python o'rnatib, IDLE orqali.

1.5. Birinchi dastur

print("Salom, 8-sinf!")

Natija:

Salom, 8-sinf!

1.6. Matn bilan ishlash

                    ism = "Aziz"

                    print("Salom,", ism)

                    print("Dasturlashni o'rganishni boshladik!")

Natija:

Salom, Aziz

Dasturlashni o'rganishni boshladik!

1.7. O'zgaruvchilar bilan ishlash

O'zgaruvchilar — ma'lumotlarni vaqtinchalik saqlash uchun "qutilar".

                    ism = "Dilnoza"

                    yosh = 14

                    maktab = 8

                    print("Ismim:", ism)

                    print("Yoshim:", yosh)

                    print("Sinfim:", maktab)

Natija:

Ismim: Dilnoza

Yoshim: 14

Sinfim: 8

1.8. Oddiy hisoblash

                    a = 12

                    b = 8

                    print("Qo'shish:", a + b)

                    print("Ayirish:", a - b)

                    print("Ko'paytirish:", a * b)

                    print("Bo'lish:", a / b)

Natija:

Qo'shish: 20

Ayirish: 4

Ko'paytirish: 96

Bo'lish: 1.5

1.9. Foydalanuvchi bilan muloqot

                    ism = input("Ismingizni kiriting: ")

                    yosh = input("Yoshingizni kiriting: ")

                    print("Salom,", ism, "! Siz", yosh, "yoshdasiz.")

1.10. Amaliy mashqlar

Masala 1: Ikki sonni qo'shuvchi dastur:

                        a = int(input("Birinchi sonni kiriting: "))

                        b = int(input("Ikkinchi sonni kiriting: "))

                        print("Natija:", a + b)

Masala 2: Uchta fan bahosini qo'shib, o'rtacha ballni hisoblash:

                        fan1 = int(input("Matematika bahosi: "))

                        fan2 = int(input("Informatika bahosi: "))

                        fan3 = int(input("Fizika bahosi: "))

                        orta = (fan1 + fan2 + fan3) / 3

                        print("O'rtacha ball:", orta)

Masala 3: Haroratni o'zgartirish:

                        c = float(input("Haroratni °C da kiriting: "))

                        f = (c * 9/5) + 32

                        print("Harorat:", f, "°F")

1.11. Mini loyihalar

1. Salomlashish dasturi

                        ism = input("Ismingizni kiriting: ")

                        print("Assalomu alaykum,", ism, "! Dasturlash olamiga xush kelibsiz!")

2. Kvadratning yuzini hisoblash

                        tomon = int(input("Kvadrat tomoni uzunligini kiriting: "))

                        yuz = tomon * tomon

                        print("Kvadrat yuzasi:", yuz)

3. Tug'ilgan yilni aniqlash

                        yosh = int(input("Yoshingizni kiriting: "))

                        t_yil = 2025 - yosh

                        print("Siz", t_yil, "-yilda tug'ilgansiz.")

Qo'shimcha misollar

Doira yuzini hisoblash

                        radius = float(input("Doira radiusini kiriting: "))

                        pi = 3.14159

                        yuz = pi * radius ** 2

                        print("Doira yuzasi:", yuz)

Sonning kvadrati va kubini hisoblash

                        son = int(input("Son kiriting: "))

                        kvadrat = son ** 2

                        kub = son ** 3

                        print("Kvadrati:", kvadrat)

                        print("Kubi:", kub)

Python dasturlash tili - Qo'shimcha amaliy mashg'ulotlar

1. Doira parametrlari

2. Sonning darajasi

3. Tasodifiy sonlar

4. Vaqt konvertori

5. Matn uzunligi

6. Sonning ildizi

7. Harf sanagich

8. Sonni teskarisi

9. Kalkulator

10. Parol generatori

Amaliyot qismi

Doira parametrlari hisoblash

Sonning darajasini hisoblash

Vaqtni minutlarga aylantirish

1. Kirish. Dasturlash asosiy tushunchalari

1.1. Dasturlash nima?

1.2. Dasturlash tillari

1.3. Algoritm nima?

1.4. Python muhiti

1.5. Birinchi dastur

1.6. Matn bilan ishlash

1.7. O'zgaruvchilar bilan ishlash

1.8. Oddiy hisoblash

1.9. Foydalanuvchi bilan muloqot

1.10. Amaliy mashqlar

Masala 1: Ikki sonni qo'shuvchi dastur:

Masala 2: Uchta fan bahosini qo'shib, o'rtacha ballni hisoblash:

Masala 3: Haroratni o'zgartirish:

1.11. Mini loyihalar

1. Salomlashish dasturi

2. Kvadratning yuzini hisoblash

3. Tug'ilgan yilni aniqlash

Qo'shimcha misollar

Doira yuzini hisoblash

Sonning kvadrati va kubini hisoblash

Amaliyot qismi

Salomlashish dasturi

Kvadrat yuzasi

Tug'ilgan yil

Ikki sonni qo'shish

O'rtacha ball

Harorat konvertori